หนังสือประกาศกมาลาคี
1. 1คำพยากรณ์
พระวาจาที่พระยาห์เวห์ทรงบัญชาให้ประกาศกมาลาคีaบอกอิสราเอล
ความรักของพระยาห์เวห์ต่ออิสราเอล
2พระยาห์เวห์ตรัสว่า “เราได้รักท่านทั้งหลาย” แต่ท่านถามว่า “พระองค์ทรงรักข้าพเจ้าทั้งหลายอย่างไร” “เอซาวbเป็นพี่ชายของยาโคบมิใช่หรือ - พระยาห์เวห์ตรัส - ถึงกระนั้น เราได้รักยาโคบ 3มากกว่าเอซาว เราทำให้ภูเขาของเอซาวเป็นที่ร้าง และมอบแผ่นดินมรดกของเขาแก่หมาในของถิ่นทุรกันดาร 4ถ้าเอโดมพูดว่า ‘เราถูกทำลายลงแล้ว แต่เราจะกลับมาสร้างซากปรักหักพังขึ้นใหม่’ พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัสตอบดังนี้ ‘ให้เขาทั้งหลายสร้างขึ้นเถิด แต่เราก็จะรื้อลง เขาจะได้ชื่อว่า “ดินแดนแห่งความชั่วร้าย” และ “ประชากรที่พระยาห์เวห์กริ้วตลอดไป” 5ตาของท่านทั้งหลายจะเห็นและจะพูดว่า ‘พระยาห์เวห์ทรงยิ่งใหญ่แม้กระทั่งนอกเขตแดนของอิสราเอล’”
คำกล่าวโทษบรรดาสมณะ
6“บุตรย่อมให้เกียรติบิดา ทาสย่อมให้เกียรตินายc ถ้าเราเป็นบิดา เกียรติของเราอยู่ที่ไหน ถ้าเราเป็นนาย ความยำเกรงต่อเราอยู่ที่ไหน พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัสกับท่านทั้งหลาย บรรดาสมณะที่ดูหมิ่นนามของเรา ท่านถามว่า “ข้าพเจ้าทั้งหลายดูหมิ่นพระนามของพระองค์อย่างไร” 7ท่านถวายอาหารที่มีมลทินบนแท่นบูชาของเราแล้วยังถามว่า ‘ข้าพเจ้าทั้งหลายทำให้พระองค์เป็นมลทินอย่างไร’ เมื่อท่านพูดว่า ‘โต๊ะของพระยาห์เวห์ไม่น่าเคารพ’ 8เมื่อท่านนำสัตว์ตาบอดมาถวายเป็นเครื่องบูชา ไม่เป็นการทำชั่วดอกหรือ จงนำสัตว์เหล่านี้ไปถวายผู้ว่าราชการของท่านเถิด ท่านคิดว่าเขาจะพอใจdและยินดีโปรดปรานท่านหรือ - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส - 9บัดนี้ จงวอนขอพระเจ้าให้ทรงพระกรุณาแก่ท่านเถิด ท่านคิดว่าพระองค์จะโปรดปรานท่านที่ถวายสิ่งของดังกล่าวหรือ - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส - 10ทำไมท่านผู้ใดสักคนหนึ่งจึงไม่ปิดประตู เพื่อดับไฟที่ไร้ประโยชน์บนแท่นบูชาของเรา เราไม่พอใจท่าน - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส - เราจะไม่รับของถวายจากมือของท่าน 11ตั้งแต่สุดปลายทิศตะวันออกจนถึงสุดปลายทิศตะวันตก นามของเรายิ่งใหญ่ในหมู่นานาชาติ ทุกหนทุกแห่งจะมีผู้ถวายกำยานและของถวายบริสุทธิ์แก่นามของเราe เพราะนามของเรายิ่งใหญ่ในหมู่นานาชาติ - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส
12แต่ท่านทำให้นามของเราfเป็นมลทินเมื่อพูดว่า ‘โต๊ะของพระยาห์เวห์เป็นมลทิน และอาหารที่ถวายบนโต๊ะไม่น่าเคารพ’ 13ท่านยังพูดอีกว่า ‘น่าเบื่อจริง’ แล้วดูหมิ่นเรา - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส - ท่านนำสัตว์ที่ขโมยมา พิการหรือเจ็บป่วยมาถวายเป็นเครื่องบูชาg เราจะรับของถวายเหล่านี้จากมือของท่านได้หรือ - พระยาห์เวห์ตรัส - 14คนคดโกงจงถูกสาปแช่งเถิด เขามีแพะแกะเพศผู้อยู่ในฝูงและได้บนบานไว้ แต่แล้วกลับนำสัตว์ที่ไม่สมประกอบมาถวายเราh เพราะเราเป็นกษัตริย์ยิ่งใหญ่ - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส - นามของเราน่าเกรงขามในหมู่นานาชาติ
1 a “มาลาคี” แปลว่า “ผู้ถือสารของเรา” – ดู 3:1 – และสำนวนแปลภาษากรีกก็แปลเช่นนี้ โดยเพิ่มวลีว่า “จงใส่(ข่าวนี้)ไว้ในใจของท่านเถิด” – สำนวนแปลโบราณภาษาอาราเมอิก (Targum) อ่านว่า “ผู้ถือสารของเราซึ่งมีชื่อว่าเอสรา ธรรมาจารย์”
b “เอซาว” เป็นชื่อต้นตระกูลของชาวเอโดม – ดู ปฐก 36:1; ฉธบ 2:1 เชิงอรรถ a, 5 เชิงอรรถ c.
c “(ทาส)ให้เกียรติ” – ต้นฉบับภาษาฮีบรูละกริยานี้ที่นี่ – ต้นฉบับภาษากรีกบางฉบับว่า “(ทาส)ยำเกรงนาย”
d “พอใจ.....ท่าน” – ต้นฉบับภาษากรีกว่า “พอใจ......(สัตว์)เหล่านั้น”
e รูปแบบคารวกิจที่ประกาศกพูดถึงที่นี่ว่าเป็นรูปแบบที่ถวายแด่พระยาห์เวห์ ไม่ใช่คารวกิจที่แพร่หลายในจักรวรรดิเปอร์เซีย (ดู อสร 1:2 เชิงอรรถ c) แด่ “พระเจ้าแห่งสวรรค์” (อสร 1:2; 5:11ฯ; 6:9ฯ; 7:12,21,23; นหม 1:4ฯ; 2:4,20; ดนล 2:18; 4:34; 5:23) แต่น่าจะหมายถึงการถวายบูชาที่สมบูรณ์ในยุคพระเมสสิยาห์
f “ทำให้นามของเราเป็นมลทิน” – แปลตามตัวอักษรว่า “ทำให้สิ่งนี้เป็นมลทิน” – ตัวบทดั้งเดิมน่าจะเป็น “ทำให้เราเป็นมลทิน” และต่อมาบรรดาธรรมาจารย์ได้แก้ “เรา” เป็น “สิ่งนี้” ซึ่งหมายถึง “พระนาม” หรือ “นามของเรา” เพราะความเคารพต่อพระมหิทธานุภาพของพระเจ้า เช่นเดียวกับในข้อ 13 ที่ว่า “ดูหมิ่นเรา”
g “นำมาถวายเป็นเครื่องบูชา” – แปลโดยคาดคะเน – ต้นฉบับภาษาฮีบรูว่า “นำเครื่องบูชา” **** “พระยาห์เวห์” – ต้นฉบับภาษากรีกเสริมว่า “พระยาห์เวห์จอมจักรวาล”
h “แก่เรา” – แปลโดยคาดคะเน – ต้นฉบับภาษาฮีบรูว่า “แด่องค์พระผู้เป็นเจ้า”
2. 1บัดนี้ บรรดาสมณะเอ๋ย พระบัญชานี้สำหรับท่านทั้งหลาย 2ถ้าท่านไม่ยอมฟัง ไม่ใส่ใจที่จะถวายเกียรติแก่นามของเรา - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส – เราจะส่งคำสาปแช่งมาเหนือท่าน เราจะเปลี่ยนพระพรที่ท่านหวังจะได้รับให้เป็นคำสาปแช่งa อันที่จริง เราได้สาปแช่งพระพรนี้แล้ว เพราะท่านไม่ได้ใส่ใจจริง 3ดูซิ เราจะหักแขนของท่าน และจะขว้างมูลสัตว์ใส่หน้าท่าน คือมูลของสัตว์ที่ท่านถวายเป็นเครื่องบูชาในวันฉลอง และท่านจะถูกกวาดออกไปพร้อมกับมูลสัตว์นั้นb 4แล้วท่านทั้งหลายจะรู้ว่าเราส่งบทบัญญัตินี้แก่ท่าน เพื่อพันธสัญญาที่เราทำไว้กับเลวีcจะคงอยู่ - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส - 5พันธสัญญาของเราที่เราทำไว้กับเขาเป็นพันธสัญญาที่ให้ชีวิตและสันติ เราให้สิ่งเหล่านี้แก่เขาเพื่อเขาจะได้มีความยำเกรง เขาได้ยำเกรงเราและเคารพนามของเรา 6คำสั่งสอนที่ถูกต้องอยู่ในปากของเขา ที่ริมฝีปากของเขาหาความชั่วไม่ได้ เขาเดินกับเราด้วยสันติและความซื่อตรง เขาได้ช่วยหลายคนให้หันกลับจากความชั่ว 7ริมฝีปากของสมณะต้องรักษาความรู้ ทุกคนจะแสวงหาคำสั่งสอนจากปากของเขา เพราะเขาเป็นผู้ถือสารของพระยาห์เวห์จอมจักรวาล 8แต่ท่านทั้งหลายได้หันไปจากทางนั้น ท่านเป็นเหตุให้หลายคนต้องสะดุดเพราะคำสั่งสอนของท่าน ท่านได้บิดเบือนพันธสัญญาที่เราได้ทำไว้กับเลวี - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส - 9เราทำให้ท่านเป็นที่ดูหมิ่นและเหยียดหยามต่อหน้าประชากรทั้งหมด เพราะท่านไม่ได้ดำเนินตามหนทางของเรา แต่ได้ลำเอียงในการใช้ธรรมบัญญัติ”
การแต่งงานกับหญิงต่างชาติและการหย่าร้าง
10เราทุกคนมีบิดาคนเดียวมิใช่หรือ พระเจ้าพระองค์เดียวทรงสร้างพวกเรามิใช่หรือ แล้วทำไมเราจึงไม่ซื่อสัตย์ต่อกัน และล่วงละเมิดพันธสัญญาที่ทรงทำไว้กับบรรพบุรุษของเราเล่า 11ยูดาห์ไม่ซื่อสัตย์ สิ่งน่าสะอิดสะเอียนถูกกระทำในอิสราเอลและในกรุงเยรูซาเล็ม เพราะยูดาห์ทำให้สักการสถานที่พระยาห์เวห์ทรงรักเป็นมลทินd และไปแต่งงานกับบุตรหญิงที่เคารพเทพเจ้าต่างชาติe 12ขอพระยาห์เวห์ทรงกำจัดผู้ทำเช่นนี้ออกไปจากกระโจมของยาโคบ ทั้งผู้เป็นพยานและผู้ปกป้อง แม้เขาจะนำเครื่องบูชามาถวายแด่พระยาห์เวห์จอมจักรวาลf
13ท่านยังได้ทำสิ่งนี้อีกด้วย คือได้หลั่งน้ำตารดพระแท่นบูชาของพระยาห์เวห์ ท่านร้องไห้คร่ำครวญเพราะพระองค์ไม่ทอดพระเนตร ไม่พอพระทัยรับเครื่องบูชาจากมือของท่าน 14ท่านจึงถามว่า “ทำไม” เพราะพระยาห์เวห์ทรงเป็นพยานระหว่างท่านกับภรรยาที่ท่านได้แต่งงานด้วยในวัยหนุ่ม ท่านได้ทรยศต่อนาง แม้นางเป็นคู่ชีวิตและเป็นภรรยาที่ท่านทำพันธสัญญาด้วย 15พระองค์ทรงทำให้ท่านทั้งสองคนเป็นกายเดียวและจิตเดียวมิใช่หรือ ท่านทั้งสองคนที่เป็นหนึ่งเดียวนี้แสวงหาอะไร แสวงหาลูกหลานจากพระเจ้าใช่ไหม ดังนั้นจงเคารพชีวิตของท่าน อย่าทรยศภรรยาที่ท่านได้แต่งงานด้วยในวัยหนุ่มg 16“เพราะเราเกลียดการหย่าร้าง - พระยาห์เวห์พระเจ้าแห่งอิสราเอลตรัสh - และเกลียดทุกคนที่ใช้เสื้อคลุมปกปิดการทำทารุณของตน - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส - ดังนั้น จงเคารพชีวิตของท่าน อย่าทรยศ”
วันพิพากษาของพระยาห์เวห์
17ท่านทั้งหลายทำให้พระยาห์เวห์ทรงเอือมระอาเพราะคำพูดของท่าน แล้วยังถามว่า “พวกเราทำให้พระองค์ทรงเอือมระอาได้อย่างไร” ก็เมื่อท่านพูดว่า “ทุกคนที่ทำชั่วก็เป็นคนดีเฉพาะพระพักตร์พระยาห์เวห์ พระองค์พอพระทัยเขาเหล่านั้น” หรือเมื่อท่านถามว่า “พระเจ้าผู้ทรงความยุติธรรมอยู่ที่ไหน”i
2 a “พระพรที่ท่านหวังจะได้รับ” – ตามตัวอักษรว่า “คำอวยพร” ซึ่งหมายถึงสิ่งของที่กำหนดไว้ให้แก่ชนเลวีจากสิ่งของต่างๆที่ประชากรนำมาถวาย
b “หักแขนของท่าน” – ตามต้นฉบับภาษากรีก – ต้นฉบับภาษาฮีบรูว่า “ตำหนิลูกหลานของท่าน” **** (เราจะ)กวาดท่านออกไป(พร้อมกับมูลสัตว์).....” – ตามต้นฉบับภาษาซีเรียค – ต้นฉบับภาษาฮีบรูว่า “เขาจะกวาดท่านออกไปหาตน”
c ที่นี่ผู้เขียนคงแยกบรรดาสมณะที่ประพฤติตนไม่เหมาะสม ในข้อ 1-3,7-9 จากชนเลวีที่ปฏิบัติตนถูกต้อง ในข้อ 5-6 ซึ่งอาจเป็นการบอกใบ้ว่าประกาศกก็นับอยู่ในกลุ่มหลังนี้ด้วย
d บาปของประชากรทำให้พระวิหารมีมลทิน
e “ยูดาห์” ซึ่งจนถึงบัดนี้มีความหมายโดยรวม บัดนี้ใช้ในความหมายเฉพาะ คือหมายถึงชาวยูดาห์แต่ละคนที่ไปแต่งงานกับ “บุตรหญิง” ที่เคารพเทพเจ้าต่างชาติ นั่นคือ กราบไหว้รูปเคารพ
f “ผู้เป็นพยาน” และ “ผู้ปกป้อง” – แปลโดยคาดคะเน - ต้นฉบับภาษาฮีบรูไม่ชัดเจน
g “พระองค์ทรงทำให้ท่านทั้งสองคนเป็นกายเดียวและจิตเดียวมิใช่หรือ” – เป็นคำถามตามสำนวนแปลภาษาละตินฉบับ Vulgata – ต้นฉบับภาษาฮีบรูเป็นคำบอกเล่า **** “กายเดียวและจิตเดียว” – แปลโดยคาดคะเน – ต้นฉบับภาษาฮีบรูว่า “จิตที่เหลือ” **** “อย่าทรยศ” – ตามสำนวนแปลภาษาละตินฉบับ Vulgata – ต้นฉบับภาษาฮีบรูว่า “อย่าให้เขาทรยศ”
h “เราเกลียด” – แปลโดยคาดคะเน – ต้นฉบับภาษาฮีบรูว่า “พระองค์ทรงเกลียด” **** “ใช้เสื้อคลุมปกปิดการทำทารุณ” – แปลโดยคาดคะเน; “เสื้อคลุม” หมายถึง “ความถูกต้อง” – ต้นฉบับภาษาฮีบรูว่า “ทำให้เสื้อคลุมเต็มด้วยการทำทารุณ”
i “พระเจ้าผู้ทรงยุติธรรมอยู่ที่ไหน” – ปัญหาเรื่อคนชั่วประสบผลสำเร็จ และคนดีต้องลำบาก เป็นปัญหาที่ชาวยิวในสมัยนั้นต้องเผชิญและพยายามหาคำตอบ – ดู หนังสือโยบ; สดด 37 และ 73 – และดู “ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับวรรณกรรมประเภทปรีชาญาณ” (ข้อ 3).
3. 1“ดูซิ เราจะส่งผู้ถือสารของเราเพื่อเตรียมทางไว้ต่อหน้าเราa ทันใดนั้น องค์พระผู้เป็นเจ้าที่ท่านแสวงหาจะเสด็จเข้ามาในพระวิหารของพระองค์ ทูตแห่งพันธสัญญาbซึ่งท่านปรารถนา ดูซิ กำลังมาแล้ว - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส - 2ใครเล่าจะทนวันที่เขามาได้ และใครจะยืนหยัดอยู่ได้เมื่อเขาปรากฏ เพราะเขาจะเป็นเหมือนไฟของช่างถลุงโลหะ และเหมือนสบู่ของคนซักฟอก 3เขาจะนั่งลงเหมือนช่างหลอมและช่างถลุงเงินc เขาจะชำระบุตรหลานของเลวีให้บริสุทธิ์ จะถลุงเขาเหมือนถลุงทองคำและถลุงเงิน เพื่อเขาจะถวายเครื่องบูชาแด่พระยาห์เวห์ด้วยความชอบธรรม 4เครื่องบูชาของยูดาห์และเยรูซาเล็มจะเป็นที่พอพระทัยพระยาห์เวห์เหมือนในสมัยโบราณ เหมือนในปีก่อนๆโน้น 5เราจะมาใกล้ท่านเพื่อพิพากษา เราจะเป็นพยานพร้อมที่จะกล่าวโทษนักมายากล ผู้ผิดประเวณี ผู้เป็นพยานเท็จ และทุกคนที่ข่มเหงลูกจ้าง หญิงหม้ายและเด็กกำพร้า ผู้ล่วงละเมิดสิทธิของคนต่างด้าว คนเหล่านี้ไม่ยำเกรงเรา” - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส
หนึ่งในสิบของรายได้เพื่อบำรุงพระวิหารd
6เรา พระยาห์เวห์ ไม่เปลี่ยนแปลง ท่านทั้งหลายก็ไม่เลิกเป็นบุตรของยาโคบeตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษแล้ว 7ท่านได้หันเหจากข้อกำหนดของเรา และไม่ได้ปฏิบัติตาม จงกลับมาหาเราเถิด และเราจะกลับมาหาท่านทั้งหลาย - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส - แต่ท่านถามว่า “พวกเราจะกลับมาหาพระองค์ได้อย่างไร” 8มนุษย์จะโกงพระเจ้าได้หรือ แต่ท่านทั้งหลายพยายามโกงเรา และพูดว่า “พวกเราโกงพระองค์อย่างไร”f - ท่านโกงในเรื่องการถวายหนึ่งในสิบของรายได้และการถวายผลิตผลแรกg 9ท่านทั้งหลายถูกสาปแช่งอย่างยิ่ง และท่านทั้งชาติยังพยายามโกงเรา 10จงนำหนึ่งในสิบของรายได้มาไว้ในห้องคลังของพระวิหาร เพื่อจะมีอาหารในบ้านของเรา จงทดลองเราในเรื่องนี้ - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส - ดูว่าเราจะเปิดหน้าต่างในท้องฟ้า และเทพรอย่างอุดมสมบูรณ์ลงมาเหนือท่านหรือไม่ 11เราจะห้ามตั๊กแตนไม่ให้ทำลายผลผลิตของแผ่นดินของท่าน หรือทำให้ผลองุ่นในสวนของท่านร่วง - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส - 12แล้วนานาชาติจะเรียกท่านว่า “ผู้ได้รับพระพร ท่านจะเป็นแผ่นดินแห่งความสุข” - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส
ชัยชนะของผู้ชอบธรรมในวันของพระยาห์เวห์
13“ท่านทั้งหลายได้พูดใส่ร้ายเรา” - พระยาห์เวห์ตรัส - “แล้วยังมาพูดว่า ‘พวกเราได้พูดใส่ร้ายพระองค์อย่างไร’ 14ท่านพูดว่า ‘รับใช้พระเจ้าก็เปล่าประโยชน์ ปฏิบัติตามพระบัญชาของพระองค์หรือเดินไว้ทุกข์เฉพาะพระพักตร์พระยาห์เวห์จอมจักรวาลมีประโยชน์อะไร 15บัดนี้ พวกเราเรียกคนอวดดีว่าเป็นสุข แม้เขาทำการชั่วร้าย แต่ก็ยังเจริญรุ่งเรือง แม้เขาได้ทดลองพระเจ้า แต่เขาก็ไม่ได้รับโทษใดๆ’”
16เวลานั้น ผู้ที่ยำเกรงพระยาห์เวห์พูดกันถึงเรื่องนี้ พระยาห์เวห์ทรงเงี่ยพระกรรณและทรงฟัง มีผู้เขียนหนังสือบันทึกความจำเฉพาะพระพักตร์ บันทึกชื่อของผู้ยำเกรงพระองค์และเคารพพระนามของพระองค์ 17ในวันนั้น เมื่อเราจะทำ - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส – เขาทั้งหลายจะเป็นกรรมสิทธิ์พิเศษของเรา และเราจะไม่ลงโทษเขาเหมือนคนหนึ่งไม่ลงโทษบุตรที่รับใช้ตน 18แล้วท่านจะเห็นอีกว่าผู้ชอบธรรมแตกต่างจากคนอธรรมอย่างไร ผู้รับใช้พระเจ้าแตกต่างจากผู้ไม่รับใช้พระองค์อย่างไร
19“ดูซิ วันนั้นกำลังมาถึง คือวันที่จะลุกไหม้เหมือนเตาอบ แล้วคนอวดดีทั้งหลายและคนทำความชั่วร้ายทุกคนจะเป็นเหมือนซังข้าว วันที่จะมานั้นจะไหม้เขาทั้งหลาย - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส - จนไม่มีรากหรือกิ่งก้านhเหลืออยู่เลย 20แต่สำหรับท่านทั้งหลายที่ยำเกรงนามของเรา ความเที่ยงธรรมiของเราจะขึ้นมาเหมือนดวงอาทิตย์ซึ่งส่องรัศมีjรักษาโรคให้หายได้ แล้วท่านจะกระโดดโลดเต้นออกมาเหมือนลูกโคที่ออกจากคอก 21ท่านทั้งหลายจะเหยียบย่ำคนชั่วร้ายซึ่งจะเป็นเหมือนขี้เถ้าใต้ฝ่าเท้าของท่าน ในวันที่เราจะทำ” - พระยาห์เวห์จอมจักรวาลตรัส
ข้อความเสริม
22“จงระลึกถึงธรรมบัญญัติของโมเสสผู้รับใช้ของเรา จงระลึกถึงข้อกำหนดและคำวินิจฉัยที่เราได้สั่งเขาบนภูเขาโฮเรบสำหรับอิสราเอลทั้งหมด”
23“ดูซิ เราจะส่งประกาศกเอลียาห์มาหาท่าน ก่อนที่วันยิ่งใหญ่และน่าสะพรึงกลัวของพระยาห์เวห์จะมาถึง 24เขาจะทำให้ใจของพ่อกลับมาหาลูก และใจของลูกกลับไปหาพ่อ เพื่อเราจะไม่ต้องมาทำลายล้างแผ่นดิน”k
3 a ผู้นำหน้าพระยาห์เวห์ที่ประกาศกเคยกล่าวถึงไว้แล้วใน อสย 40:3 จะเป็นคนเดียวกันกับประกาศกเอลียาห์ (3:23) – ในพระวรสาร มธ 11:10 จะใช้ข้อความนี้กับยอห์นผู้ทำพิธีล้าง ซึ่งเป็นเสมือนประกาศกเอลียาห์คนใหม่ – มธ 11:14 เชิงอรรถ g; มก 1:2; ลก 1:17,76.
b “ทูตแห่งพันธสัญญาใหม่” นี้ไม่ใช่ “ผู้นำหน้า” ที่กล่าวไว้ข้างบนนี้ เพราะเขาจะเข้ามาในพระวิหารพร้อมกับพระยาห์เวห์ จึงเป็นไปได้อย่างมากว่าวลีนี้เป็นการกล่าวแบบปริศนาถึงพระยาห์เวห์เอง โดยพาดพิงถึง อพย 3:2; 23:20 – ดู ปฐก 16:7 เชิงอรรถ c. – พระวรสาร มธ 11:10 ใช้วลีนี้กับพระเยซูเจ้า
c “ถลุงเงิน” – ต้นฉบับภาษากรีกละคำนี้ ซึ่งอาจเป็นคำที่ผู้คัดลอกเสริมเข้ามา
d ข้อความนี้บางทีน่าจะต่อกับ 1:2-5 และเมื่อเป็นเช่นนี้ ก็จะให้คำตอบแก่คำถามที่แสดงความสงสัยใน 1:2.
e “ท่านทั้งหลายไม่เลิกเป็นบุตรของยาโคบ” – ชาวยิวยังคงเป็นบุตรของยาโคบที่เหมือนกับเขาในด้านความคดโกงอยู่ตลอดมา ยาโคบได้โกงและแย่งชิงสิทธิจากเอซาวพี่ชาย (ดูข้อ 8)
f “โกง” (3 ครั้งในข้อนี้ และอีกครั้งหนึ่งในข้อ 9) – ต้นฉบับภาษากรีกยังรักษากริยา “โกง” ไว้ตามเดิมทุกแห่ง เราจึงแปลตามต้นฉบับภาษากรีก – ชื่อของยาโคบมาจากรากศัพท์ caqab ซึ่งแปลว่า “โกง” เป็นการเล่นคำกับชื่อของยาโคบ - ต่อมาผู้คัดลอก เพราะความเคารพต่อบรรพบุรุษ ได้แก้ (1:12 เชิงอรรถ f) กริยาคำนี้จาก caqab (โกง) เป็น qabac (ขโมย) ในตัวบทภาษาฮีบรูของต้นฉบับ MT ทำให้การเล่นคำหายไป
g “หนึ่งในสิบของรายได้” – ดู ฉธบ 14:22 เชิงอรรถ d – ตามข้อเขียนของสมณะ (ธรรมประเพณี P) ลนต 27:30ฯ; กดว 18:21-31 – เป็นภาษีที่กำหนดไว้เพื่ออุปการะเลี้ยงดูบรรดาสมณะที่มารวมอยู่ด้วยกันในพระวิหารที่กรุงเยรูซาเล็ม ซึ่งเป็นสักการสถานศูนย์กลางเพียงแห่งเดียว – ดู นหม 10:36ฯ; 12:44 ด้วย
h เรื่อง “ไฟ” ใน “วันของพระยาห์เวห์” – ดู อสย 10:16ฯ; 30:27; ยรม 21:14; ศฟย 1:18; 3:8.
i “ความเที่ยงธรรม” – ที่นี่รวมความถึงพระอานุภาพและชัยชนะของพระเจ้า เช่นเดียวกับใน อสย 41:2 เชิงอรรถ b.
j “รัศมี” – ตามตัวอักษรว่า “ปีก”
k ประกาศกเอลียาห์ซึ่งถูกยกขึ้นไปสวรรค์ใน 2 พกษ 2:11-13 จะกลับมา การกลับมาที่ข้อความนี้กล่าวพยากรณ์จะคงอยู่เป็นเอกลักษณ์สำคัญประการหนึ่งของความคิดเรื่องอันตกาลของชาวยิว – ดู “หนังสือเอโนค” – พระเยซูเจ้าทรงอธิบายว่า ประกาศกเอลียาห์ได้กลับมาแล้วในตัวของยอห์นผู้ทำพิธีล้าง – มธ 11:14; 17:10-13 เชิงอรรถ e; มก 9:11-13.
